De Neger staat in de Kast

Op 2 oktober 1997 stond een artikel in De Volkskrant en De Morgen, “De neger staat in de kast”. Het ging over een bosjesman die in 1832 door taxidermisten uit zijn graf gestolen was, opgezet en verscheept naar Europa. Hij was in Parijs tentoongesteld en stond nu in het museum Darder in Banyoles bij Barcelona. Daar was hij in 1992 opgemerkt door een Haïtiaanse dokter die de internationale gemeenschap alarmeerde.

In de aanloop naar de Olympische spelen in Barcelona -de roeiwedstrijden vonden plaats in Banyoles – werd de rel compleet; de bosjesman moest en zou teruggevlogen worden naar Afrika, om er begraven te worden. Na heel wat protest van de bevolking van Banyoles – er werden zelfs T-shirts gedrukt – werd ‘El Negro’ in oktober 2000 toch naar Botswana gebracht. Duizenden kwamen er zijn lichaam groeten; tot hun verbazing zagen ze door het raampje in de kist alleen een schedel. Ze hadden een opgezette mens verwacht, maar in Spanje had men nogal onkies besloten naar Afrika terug te sturen wat ‘origineel was’ van de man: zijn beenderen en, opgeplooid, zijn huid.

Pittig detail: in de loop van de jaren had men zijn huid niet zwart genoeg gevonden voor het Europese publiek – bosjesmannen zijn nogal bleek – en de huid zwartgemaakt met schoensmeer!

Dit verhaal sloeg me met stomheid, tot dan had ik geen idee dat men zo ver was gegaan in de ontmenselijking van Afrikanen, in het behandelen en tentoonstellen van een mens als was het een dier! Ik probeerde me de details van het verhaal in te beelden; hoe die mannen het lijk stalen, opzetten. En wie had hem met schoensmeer ingesmeerd? Hoe? Wat zouden de bosjesmannen daarvan vinden? Hoe zou die ontheiliging van een overledene gezien worden? Wat zouden de gevolgen zijn, op sjamanistisch niveau?

Stel nu dat hij door het opzetten niet terdege kon rusten, maar een bewustzijn bevatte – dat hij met bewustzijn en al in het museum stond, dat hij een telepatische connectie behield met zijn gemeenschap… ik fantaseerde een plan voor een Sjamanistische triller, en ik wou vooral meer weten.